sobota, 13 października 2012

Indianie Ameryki Północnej kiedyś i dziś

Przodkami dzisiejszych Indian byli koczowniczy myśliwi, którzy podczas ostatniej epoki lodowcowej przeszli z Azji do Ameryki przez pomost lądowy istniejący wówczas w rejonie dzisiejszej cieśniny Beringa.
Plemiona i języki
Indianie dzielili się pomiędzy sobą na szczepy, zgrupowania, plemiona i klany, np.: szczep Dakota (zwany później także Sioux) podzielił się na trzy zgrupowania: Santee Dakota, Yankton Dakota i Teton Dakota. Sanktee podzieliło się także na plemiona: Mdewankanton, Wapheton, Wahpekute i Sisseton; Yankton na Yankton i Yanktonai; a Teton: Se chong hhos, Hunkpapa, Miniconjou, Ogala, Oohenonpa, Etas epe cho i Sihasapa. Jedynie jeszcze plemie Yanktonai podzieliło się na klany: Pah Baxah, Wahzecootai i Gens Perchez. Każdy klan miał inny totem, a zgrupowanie dialekt i barwy wojenne. Szczepy różniły się także niektórymi wierzeniami, strojem, językiem i rodzajem domu, np.: Paunisi mieszkali w ziemiankach, a Zuni w Pueblo.  Grup językowych Indian Ameryki Północnej jest ok.58. Aby ułatwić porozumiewanie się stworzyli mowę znaków. Rozumiał ją każdy Indianin, a także biali.
Bitwa pod Little Bighorn – 1876r
Kiedy biali zapragnęli osadzić Indian w rezerwatach, ci zgłosili sprzeciw, wynikiem, czego była zbrojna kampania amerykańska przeciwko Indianom. Do głównego starcia doszło 25 czerwca w 1876r nad Little Bighorn. Indianom przewodzili m. in.: Szalony Koń (TASHUNCA-UITCO) i Siedzący byk (TATANKA YOTANKA). Po wygranej niestety musieli uciekać do Kanady. Po powrocie obaj trafili do rezerwatów. Zginęli podczas aresztowania.
Indianie w literaturze i filmie.
Historia Indian interesowała wielu podróżników i pisarzy. W Polsce znana jest „Trylogia indiańska. Złoto Gór Czarnych” Alfreda i Krystyny szklarskich, opowiadająca historię plemienia Wahpekute Dakota. Alfred Szklarski podejmuje motyw Indian także w książce z cyklu o przygodach Tomka Wilmowskiego pt. „Tomek na wojennej ścieżce”. Na całym świecie znana jest powieść Karola Maya pt. „Winnetou” oraz seria książek o przygodach Winnetou i Old Shatterhanda. Na ich podstawie stworzono w latach 1962-1968 na terenie Jugosławii serię filmów o tych bohaterach. Wielbiciele „Winnetou” odwiedzają bardzo często Karl-May-Museum w Radebeul. Jest to „Villa Shatterhand” i drewniana chatka "Villa Bärenfett". W "Villa Bärenfett" prezentowane są zbiory przedmiotów związanych z Indianami Ameryki Północnej, np. ubrania, skóry zwierzęce, przedmioty codziennego urzynku i totemy. Ubrania prezentowane są na woskowych figurach. W Villa „Shatterhand” można zapoznać się z twórczością Karola Maya i jego podróżami po innych kontynentach niż Ameryka Północna. Zwiedzanie jest przyjemniejsze, zwłaszcza dla dzieci, dzięki kartom z zadaniami związanymi z muzeum. Za dobrze rozwiązane zadania na mecie uczestnik otrzymuje zestaw pocztówek z zdjęciami z muzeum.